Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
A co jeśliby porównać nasz cały organizm do miasta? Jeśliby porównać nasz cały organizm do miasta albo innej struktury budowanej przez nasze społeczeństwa i próbować znaleźć odpowiedniki między różnymi składowymi takiego miasta a organizmu, moglibyśmy dojść do ciekawych wniosków.
Nasz organizm ma dla przykładu straż pożarną i policję w jednym to – układ odpornościowy. Ma też sieć dobrze (z reguły) zaopatrywanych sklepów spożywczych – w postaci układu pokarmowego. Mięśnie i kości to pracownicy, dzięki którym wydawane przez burmistrza – mózg – polecenia mogą być realizowane. Ale w tym miejscu brakuje nam opisu infrastruktury, dzięki której może dochodzić do interakcji między wszystkimi „mieszkańcami” miasta. Taka infrastruktura to na przykład sieci elektryczne – u nas nerwy.
A co z ulicami, uliczkami i chodnikami? Ich charakterystyka zdecydowanie pasuje do naczyń krwionośnych.
Czym są więc naczynia włosowate?
Naczynia włosowate są to małe struktury łączące najmniejsze tętniczki i żyłki. Byłyby więc tymi najmniejszymi drogami – chodnikami i ścieżkami wydeptanymi „na trawniku” naszych tkanek. Docierają praktycznie do każdego zakątka, każdej komórki naszego ciała, a to dzięki bardzo małym rozmiarom. Naczynia włosowate są bardzo małe - mają zaledwie 7 do 15 mikrometrów średnicy. W porównaniu do nich, najmniejsze tętniczki mają 70 do 100 mikrometrów.
By wyjaśnić to obrazowo, 1 mikrometr to jedna milionowa metra, czyli jedna tysięczna milimetra. Średnia włośniczka będzie miała rozmiar sto razy mniejszy niż najmniejsza przedziałka na typowej szkolnej linijce. Kapilary, bo tak inaczej się je nazywa, mają o wiele cieńszą ścianę, zbudowaną głównie z komórek tak zwanego śródbłonka.
Kontrola ilości krwi w tkankach przez włośniczki
Funkcjonujące na styku tętnic i żył przewody mają wiele różnych funkcji i odpowiadają za wiele procesów w naszym organizmie. Ich rozszerzanie się i zwężanie kontroluje ilość krwi znajdującej się w łożysku naczyniowym. Na przykład włośniczki w skórze w czasie zimna kurczą się, by zminimalizować utraty ciepła. Naczynia, o których mówimy są małe, ale ich liczba powoduje, że mają istotny wpływ na regulację obiegu krwi.
Na skraju małych naczynek, które omawiamy, funkcjonują komórki, które współtworzą ich ściany – śródbłonek. Ciężko byłoby jednak porównać go do prostych płytek na chodniku czy pasów na drodze, ich funkcja jest o wiele bardziej złożona i zaawansowana.
Śródbłonek – komórki do zadań specjalnych
Śródbłonek produkuje i wydziela wiele substancji, które odpowiadają za regulację krzepnięcie krwi, ale też za rozszerzenie naczyń czy przyleganiu białych krwinek do ściany naczynia. Dodatkowo komórki śródbłonka mogą same kurczyć się zwiększając przepuszczalność naczynek.
Przy infekcji, ale także w wyniku innych procesów, naturalną reakcją organizmu jest stan zapalny. Zwiększa się przepuszczalność małych naczyń, co pozwala komórkom układu odpornościowego wniknąć w głąb tkanek i reagować z bakteriami i innymi drobnoustrojami. Sama cienka ściana włośniczek pozwala z większą łatwością przedostawać się bezpośrednio do tkanek. Dodatkowo biorą w tych procesach udział różne substancje zwane cytokinami. Sprawiają one, że białe krwinki zaczynają zbliżać się do ścian naczynia. Toczą się one po powierzchni by ostatecznie po reakcji z białkami obecnymi na śródbłonku przeniknąć w głąb tkanek. Tam rozpoczynają swoje działanie przeciwko drobnoustrojom.
Czym jest stan zapalny i jaka jest rola naczyń włosowatych?
Stan zapalny jest to proces, w którym organizm reaguje na uszkadzający czynnik, na przykład obecność bakterii lub uraz.
Cztery główne objawy stanu zapalnego to:
- zaczerwienienie,
- obrzęk, ból,
- ocieplenie,
- utrata funkcji.
Zaczerwienienie i ocieplenie jest wynikiem zwiększonego przepływu krwi przez naczynia krwionośne, te małe, obecne w tkankach w dużej mierze dzięki naczyniom włosowatym (ich ogromna sumaryczna powierzchnia). Obrzęk jest spowodowany zwiększoną przepuszczalnością ścian naczynia – komórki migrują do miejsca infekcji. Jak widać więc – naczynia włosowate odpowiadają w dużej mierze za współtworzenie reakcji zapalnej.
Lek. Przemysław Kapała
Powiązane artykuły:
Leczenie grypy i przeziębienia >>
Przeziębienie – ile trwa? Jak się rozwija? >>
Jak uchronić się przed zarażeniem grypą? >>